een nieuwe week

16 maart 2008

Ik bevind me in een van de café’s in Phnom Penh, gelegen aan de Mekong. De Mekong loopt als een bruine draad door zuidoost Azie. Ze ontspringt in de Chinese Himalay en neemt enorme afmetingen aan wanneer ze zich een weg baant door China. Voor een gedeelte vormt ze de natuurlijke grens tussen Thailand en Laos, totdat ze een woeste rivier wordt bij de grens met Cambodja. In Cambodja zelf is de rivier groot, soms meer dan 2 kilometer breed en vormt ze een belangrijk deel van de infrastructuur in Cambodja. De rivier eindigt in een moerassige delta in zuid Vietnam. Momenteel maak ik ongetwijfeld de indruk het leven te leiden van een vermogende expatriate. Het café waarin ik me bevind heet The FCC, wat staat voor Foreign Correspondents Club. De naam stamt uit de mindere tijden, toen internationale journalisten elkaar hier ontmoetten tijdens de verslaggeving van de onuitsprekelijk zinloze oorlogen die hier gevoerd zijn. Foto’s uit die periode dienen als een indrukkwekkend welkom in het trappenhuis dat leidt naar het café zelf. De grote ruimte van het café is ontworpen volgens koloniaanse stijl, met bruinleren fauteuils, een grote ronde, bruine bar en barkrukken langs de geheel open rivierkant. Afgezien van een viertal steunpilaren is over een breedte van zo’n 20 meter volledig uitzicht op de boulevard en de rivier daarachter. Ik bevind me in het café dat het meest bezocht wordt door expatriates en in die zin is het niet mijn favouriete plek. Als ik rondkijk zie ik geen enkele Khmer gast, alleen westerlingen. En daar zit ik met mijn Apple te schrijven aan mijn verhaal met een tapbiertje en de telefoon in de aanslag. Een polo shirtje van Lacoste, bruinleren slippers en nette shorts maken het imago van de vermogende westerling compleet. En stiekem wacht ik tot happy hour waarin ik mijn volgende pilsje voor de helft van de prijs kan bestellen.

De nieuwe avonturen kwamen, maar van een geheel andere aard dan het leven in het wilde oosten. Al maanden terug maakte Narin bekend dat zijn zus zou gaan trouwen. Die gebeurtenis zou plaats vinden in Kampong Chnang, een provincie ten noorden van Phnom Penh. Narin wilde graag van de gelegenheid gebruik maken om mij en Sandra voor te stellen aan zijn familie. Wilde, wenste, verlangde… Er was, al zouden we dat willen, geen ontkomen aan deze uitnodiging. Wekelijks werd ik eraan herinnerd. Blijkbaar betekent het veel voor hem gezien zijn problematische kindertijd om zijn ouders te laten zien wat hij van zijn leven heeft gemaakt. Het betekent status om in Cambodja te werken met een barang. Ik heb dat al eerder mee gemaakt en vond dat minder prettig. Een paar maand geleden vroeg een Khmer collega, Vanthoeurn, of ik met hem, zijn verloofde en diens zus, een dagje uit wilde trekken om watervallen te bezoeken. En ook om even bij zijn schoonfamilie langs te gaan. In dat eerste had ik best zin, ik zat niet direct te wachten op een bezoek bij mensen de ik daarna nooit meer zou treffen. Om acht uur in de ochtend kwam ik aan en we hadden 2 motoren voor ons vieren. Vanthoeurn ging bij mij achterop en we waren nog geen vijf minuten onderweg toen hij zei: “this is the first time that a barang is going on a trip with me.” Die hele dag kon ik me niet aan de irritatie onttrekken dat mijn afkomst in zijn nabijheid wellicht zijn voornaamste bron van geluk was voor die dag. De watervallen heb ik nooit bereikt. Omdat ik ‘s middags moest voetballen, kwamen we niet verder dan zijn schoonfamilie aan wie ik vol trots werd voorgesteld. Een lekke band gooide daarvoor roet in het eten om nog verder te gaan voor een bezoek aan de watervallen. Na die dag heeft hij ook geen verder initiatief genomen voor een nieuwe dagtrip. Ik evenmin.

In Narin’s situatie is het anders. We werken nauw samen, natuurlijk speelt mijn afkomst een rol, maar ik keek al lang uit om mijn eerste volledige huwelijksceremonie bij te wonen en zijn familie te bezoeken in een regio die mij nog nauwelijks bekend was. Niet dat ik eerder geen uitnodigingen had gekregen van andere verloofden, maar die heb ik allemaal afgeslagen. Barang krijgen uitnodigingen om de haverklap. Het betekent vooral een uitnodiging om een envelop met geld mee te brengen. De uitnodigingen die ik tot dan toe had ontvangen waren van mensen die ik nog nooit gesproken of gezien had. Ik zou dus niet eens herkennen of de naam weten wanneer ik op het feest zou komen. Dat geldt ook voor Narin’s zus, maar in die situatie viel alles mooi samen.

Albert en Annet waren eveneens uitgenodigd, ditmaal op mijn verzoek aan Narin. Ik had niet anders verwacht dan dat Narin het initiatief met enthousiasme begroette. Narin, en laat staan zijn zus, hadden Albert en Annet nog nooit ontmoet. Maar voor hun zou het natuurlijk een mooie ervaring zijn in hun korte tijd in Cambodja. Ook een Japanner en 3 Fransen met wie Narin werkt in een ander verband, waren uitgenodigd voor de bruiloft. Al met al, inclusief Sandra en een bezoekende vriend van haar, betekende dat we met een Frans-Nederlands-Japans-Spaanse delegatie afreisden om een huwelijksfeest bij te wonen van een paar dat we niet kenden in een uiterst lokaal Cambodjaanse gemeenschap. Mooie ingredienten voor een bijzondere ervaring.

Bier was ons beloofd, rijkelijk vloeiend koud bier in dit plaatsje waar de temperatuur over dag ruim boven de 30 graden bleef. En bier, daar hadden we allemaal wel zin in na 2 dagen reizen vanuit Ban Lung. Sandra onmoette ik na de eerste dagreis in Phnom Penh en dat weerzien is altijd weer nieuw, onwennig ergens. Het is alsof je de tijd van 6 maanden kennismaking weer over moet doen. Die kennismaking verloopt wel in een rap tempo, want na 2 uur en evenveel biertjes waren we al weer diep in gesprek verwikkeld. Het is wel apart dat we elkaar elke keer opnieuw op die manier ontmoeten. We zijn geen bellers, ik heb een hekel aan telefoongesprekken omdat ik me minder raad weet me uit te drukken zonder mimiek en gebaar. Maar de herhaalde spanning wordt ook veroorzaakt door de bijzondere situatie waarin we elkaar voor het eerst ontmoetten. We hebben niet ervaren hoe de ander het leven leidde in de landen waarin we voorheen zijn geweest. We kwamen elkaar tegen op een moment waar we geen enkele intentie hadden om een relatie te beginnen. We kwamen elkaar tegen op het moment van een grote verandering. We kwamen elkaar tegen met een sitz im leben waarin we beiden open stonden voor alles en iedereen om ons heen. Beiden waren we voornemens om vooral tijd voor onszelf te nemen, antwoorden te vinden op vragen die we hadden meegenomen uit ons leven tot dan toe. Vragen die ook voortkwamen uit ervaringen met eerdere relaties die, succesvol of niet, op de klippen waren gelopen. Dat was de situatie waarin we voor het eerst kennis maakten. En dan is er een momentje na weer een avond lang kletsen, na weer de laatste te zijn om naar bed te gaan. Het momentje van magie, van 100km per uur over dirtroads, het moment van de bloedversnelling. Het moment van niet meer dan een (aan de buitenkant) onschuldige kus in het VSO huis in Kampong Cham, onderaan de trap. Mijn initatief, haar onverwachte schrik. Aanvankelijk dacht ik dat ik het beter niet had kunnen doen gezien haar onverwachte reactie. Maar toen ze de volgende dag of 2 dagen later vroeg waarom ik het deed, en ik wat begon te stotteren over gewoon vriendschappelijke actie en zo, voegde ze meteen eraan toe dat ze het niet erg vond. En het moment van orale versmelting, heerlijke term, was daar. De spanning bouwde zich razend snel verder op in dit tropische land en creatieve oplossingen werden gevonden voor het gebrek aan privacy in de slaapkamers waarin we aanvankelijk gekoppeld waren aan mensen van het zelfde geslacht. Al was ikzelf dan gekoppeld aan iemand van hetzelfde geslacht die ook op datzelfde geslacht viel. Dat is Onno, mijn fantastische Nederlandse maatje in de heterogene zin van het woord maatje. Na enkele dagen passie met Sandra doemden al gauw de doemscenario’s over commitment en vaste relaties bij me op. Ze verdwenen op het moment dat Sandra aangaf, dat wanneer ze nog een keer mijn gebrabbel aan moest horen over het feit dat ik me niet wilde toewijden aan een vaste relatie ze uberhaupt geen zin had om met me om te gaan. Sinds het moment dat ze dat zei, en ik zo’n beetje voor het eerst sinds lange tijd ervaarde dat een vrouw me niet gevangen probeerde te nemen, heb ik me volledig aan haar gegeven zonder enig moment van twijfel of zonder de mij vele malen toegeworpen term bindingsangst. Voor die term ben ik half allergisch geworden, omdat ik hem altijd als een goedkope schuldworp heb ervaren van mensen die me onvoldoende konden doorgronden. Sinds Sandra’s striemende woorden leven we lang leve de lange afstand relatie en hebben we beiden de volledige mogelijkheid om de tijd voor ons zelf te hebben en intens te genieten wanneer we elkaar zien. Lang leve de lange afstand, maar voor het eerst sinds heel veel jaren heb ik het verlangen om een leven te delen en zelfs een authenthieke kinderwens is gaan groeien. We hebben elkaar wel een belofte gedaan: De belofte om niet in de relatie te blijven hangen wanneer we het idee hebben dat al de sparkle verdwenen is. Dat wil niet zeggen dat we moeilijke tijden niet aangaan, maar het betekent wel dat we voortdurend scherp willen blijven om intens te kunnen blijven genieten van het leven.

Het bier was ons beloofd, en ook nu, hoe passend, leidt het tot uitstel in dit verhaal. Na de nacht in Phnom Penh zijn we richting Kampong Chnang gereden. Een klein provinicaal stadje temidden van de kenmerkende rijstvelden en palmbomen, afgewisseld met uit het niets opduikende heuvels die volledig op zichzelf staan temidden van het vlakke land. Sandra en ik boekten in in een comfortabel hotel, iets te duur, maar slechts 150 meter van de plek waar alle plechtigheden en het bier zouden plaatsvinden. Het bleek uiteindelijk een uitstekende keuze te zijn om daar de lange nacht door te brengen. Het huwelijk in Cambodja is erg ceremonieel. Ik heb minder dan de helft begrepen van alles wat er plaats heeft gevonden, en daarmee realiseerde ik me weer hoe onvoorstelbaar verschillend culturen zich ontwikkelen. Hoe moeilijk het is om een allesomvattende norm te hebben. Niet dat ik dat nodig vind, maar er zijn natuurlijk gedreven mensen in de wereld die op basis van hun geloof weten hoe de mens betekenis moet geven aan het leven en invulling moet geven aan het bestaan, vaak ingegeven door een in een ontwikkeling gestagneerd statisch denken in goed en fout. Wanneer we dan opeengepakt in een volledig ceremonieel versierd huis luisteren naar de prevelende gebeden van de vier monniken tegenover ons, de ceremoniele verrichtingen bekijken waarin geesten worden bezworen of zegeningen worden uitgesproken, kan ik alleen maar genieten van een boeddhistische kijk op het leven waarin ruimte is om te participeren of niet, atheist te zijn of niet, waarin je christen, islamiet of boeddhist of jood kunt zijn of wat voor een invulling dan ook je aan je leven wilt geven. Mooi dat die wereldbeleving ook bestaat. De hele boeddhistische cultuur ademt die sfeer uit.

De ceremonie werd broodsaai. De gebeden die voor een gedeelte met het hele gezelschap uitgesproken werden bleken herhalingen te zijn. Uiteindelijk konden de vreemdelingen zelfs een aantal woordjes mee prevelen. Uit respect voor de monniken werden de onderkant van de voeten uit de richting van de monniken geplaatst en werden de handen in de bekende oosterse houding gepositioneerd. Op borsthoogte, plat tegen elkaar met de vingers omhoog wijzend. Cambodjanen zijn gewend aan de houding, eveneens aan de houding waarin je met de voeten volledig plat op de grond gehurkt kunt zitten. Voor westerlingen is die houding onmogelijk om aan te nemen. De zittende houding waarin we de voeten naar achteren wijzen en de handen plat tegen elkaar houden werd na 5 minuten al problematisch om te handhaven. Na 10 minuten schoot de kramp regelrecht in mijn bovenbeen en na elke volgende 2 minuten moest ik mijn benen aan de andere kant leggen. Een onderneming in het volgepakte huis. Mijn blikken kruisten regelmatig met de andere vreemdelingen en uit de verschoten blikken bleek dat we allemaal worstelden met de lichaamshouding.

Ik had een plekje gevonden tussen wat oudere, kaalgeschoren hoofden van vrouwen die vrolijk zaten te smakken op een soort tabak dat rood speeksel veroorzaakt. Temidden van dat ietwat donkere huis, de prevelende gebeden van de monniken, de kale koppen met rood doorlopen tanden en ingevallen gezichten die je lachend aankeken met grote ogen, kon ik me met een beetje fantasie in een situatie wanen waarin ik omringd was door haarloze monsters met grote bolle ogen en met bloed doorlopen tanden. Ik weet nog niet waarom de vrouwen hun hoofden scheren. Ik heb twee versies gehoord. Een is dat ze dit doen omdat ze weduwe zijn geworden, maar Narin vertelde me dat het met het animisme te maken heeft. Animisme, voorouder verering, speelt een grote rol in Cambodja en naarmate ik hier langer ben gaan zulke zaken meer opvallen. Een pop voor de deur. Aanvankelijk dacht ik dat het een vogelverschikker was, maar het bleek een ritueel te zijn om kwade geesten op een afstand te houden. Een nieuwe school zou gebouwd worden. De heuvel bleek een perfecte lokatie te zijn, maar dat ging niet door omdat de geesten er wel eens een item van zouden kunnen maken. En in Kampong Chnang zag ik de ietwat gruwelijke aanblik van een opgehangen kip die al in verre staat van ontbinding was. De reden hiervan werd me niet duidelijk.

Na de ceremonie, volgden er andere en was er zelfs tijd voor het ingehuurde ceremoniele paar om een paar grappen te maken. Dat klinkt zo belachelijk als de werkelijkheid leek voor ons. Er vertrok geen lachspier bij de gasten, terwijl we toch de indruk hadden dat het ceremoniele paar er zelf best plezier in had. Het lachen vindt sowieso niet plaats tot het bier. De foto sessies zijn bloedserieus, en zelfs aan het gezicht van de ouders was niet te ontdekken of het gebeuren feestelijkheden waren rondom het huwelijk, of rouwplechtigheden rondom een begrafenis. Cambodjanen zijn erg gesloten wat betreft het uiten van emoties. Afgelopen week sprak ik daarover met Narin, van wie ik ik veel leer over de Cambodjaanse cultuur. Ik vroeg hem, tijdens een serieus gesprek, of hij wel eens huilde. Ik had nog nooit een Cambodjaan zien huilen, behalve het uitzinnige gekrijs in het ziekenhuis toen een jongeman te jong overleed aan een hartaanval temidden van zijn gezin bij de afwezigheid van een dokter. Narin gaf aan, bijna tot mijn verbazing, dat hij wel eens huilde. Maar in het openbaar zijn Cambodjanen buitengewoon moeilijk te peilen wat betreft emotie.

De meeste ceremonies vonden plaats op de ochtend van de tweede huwelijksdag. De dag ervoor hadden we afgesloten met de broers van Narin en wat bevriende buren. En daar dronken we palmwijn. Palmwijn is een populair product, omdat het alchohol bevat en heel goedkoop te produceren is. Er wordt een emmer in een boom gehangen en in de emmer bevinden zich kruiden en producten die leiden tot alchohol. De sappen van de palmboom worden opgevangen in de emmer en uiteindelijk ontstaat de palmwijn. De grote emmer met zo’n vijf liter sap wordt met de zeef op tafel gezet. Het glas wordt gevuld, volgroeide mieren en vliegen blijven achter in de zeef. En voila, daar gingen we. Glas na glas, zonder het gevoel te hebben dat je alchohol zat te drinken. En toen Vincent, een van de Fransen uit Ban Lung, er nog een joint tegenaan gooiden waren we klaar voor de ceremoniele volgende dag die ik eerder beschreef.

Na de ochtendceremonies op die tweede dag, met onze vermoeide, verhitte, verkrampte en bezwete lichamen, begon de lunch op het heetst van de dag onder een tent die bescherming bood tegen zon en niet tegen warmte. De lunch is het feest dat uitmondt in dansen, maar niet voordat er bier gedronken is. En als er iets is wat Cambodjanen kunnen, dan is het bier drinken. Je vraagt je af of ze er daadwerkelijk van genieten, of dat ze het een manier is om happy te worden zoals Narin het weleens beschrijft. Het moment was daar wat ons de vorige dag al beloofd was, maar waar we genoegen moesten nemen met half-vegetarische palmwijn. We waren er zo klaar voor na de uren van zweten, slaapverwekkende ceremonies in combinatie met misschien wel te hoge verwachtingen en maanden van verbale voorbereiding van dit hoogtepunt door Narin. Het eten was voor Cambodjaanse begrippen uitstekend, want ik moet zeggen dat ik de Cambodjaanse keuken niet bijster verrassend of afwisselend vind. Heerlijke hapjes, gegrild rundvlees, vis en eend. We namen het er volledig van, tenslotte hadden we ervoor ‘betaald’. Zo ervaarden we dat zelf niet, maar de Cambodjanen zijn daarin tamelijk expliciet. Voor de ingang van de tent staat een tafeltje waar alle gasten zich kunnen registreren met de envelop. Het bedrag wordt uitgepakt en vervolgens worden je gegevens genoteerd in het boek: naam, geslacht, plaats van afkomst en het bedrag dat gegeven wordt. In sommige gevallen wordt vervolgens het bedrag omgeroepen met naam en toenaam erbij. Sandra en ik gaven 25$ (we wilden tegemoet komen aan de verwachtingen) en hadden tijdens een van de ceremonies ook 5 dollar gegeven.

Aan tafel zaten we met Vincent, zijn Cambodjaanse vriendin Sopon, Clemence, Tsjeke (Japan), Albert en Annet, Sandra, Ieker (een vriend van Sandra uit Spanje), ik en een verdwaalde Cambodjaan die we geen van allen kenden. En daar kwam het bier. We hadden nog geen druppel gedronken op die hete dag, dus de jugs met bier werden in razend tempo geleegd en weer aangevuld. In no time, ik kan me niet herinneren hoe snel, ontstond er een bier orgie, waarvan niemand op dat moment begreep hoe het kon ontstaan, maar die door iedereen met open armen werd ontvangen. Slechts anderhalf uur later waagden we ons reeds waggelend ten dans, uiteraard genoten de Cambodjanen enorm van de aanwezigheid van de barang. Voor Narin moet dit een fantastische ervaring geweest zijn. Na een uur wat bezig te zijn geweest met het bewegende lichaam, voelden Sandra en ik ons toch wat moe worden. Het was een uur of vier in de middag. We besloten verstandig te zijn en even naar het hotel te gaan, om ‘s avonds met de speciaal genode gasten het diner met de familie te genieten. Aangekomen in ons hotel dreunden we op ons bed en werden van 4 uur ‘s middags tot 7 uur de volgende ochtend niet wakker. En daarmee misten we het avondeten met Narin’s familie. Ik weet niet of Narin dit me heeft vergeven, ook hij zal zich niet zo snel uiten wat dat betreft. Maar ik weet wel dat hij ons er heel graag had willen hebben. Ietwat schoorvoetend en beschaamd omdat we niet in zijn gegaan op de gastvrijheid van de gastfamilie gingen we de volgende ochtend op een door Narin georganiseerde trip. Heerlijk primitief, allemaal in een houten bak achter een oud chinees motorisch barrel. Van katers hadden we na de 15 uur slaap geen last dus compleet fit genoten we van de omgeving van Kampong Chnang. Narin leek apetrots te zijn op zijn lading blank vee, constant zwaaiend naar vele bekenden in de regio waar hij geboren en opgegroeid is. We bezochten een tempel temidden van mysterieuze, uit het niets opdoemende rotspartijen. Het was weer een verrassing van de natuur, want de rotspartijen doen denken aan de door de mens gemaakte rotsen van Stonehedge. De rotsen waren een uitdaging om te beklimmen en met enig risico kon je zelfs bijna tot de top komen. Al moest je dan wel benen hebben die langer dan een meter zijn. Tot mijn genoegen was het Narin nooit gelukt zo hoog te komen en kende hij ook niemand die dat wel was gelukt. Daarna hebben we nog wat typisch toeristisch gejakker gedaan, maar had ik de indruk dat we toch zelf voornamelijk het object waren van site seeing.

Nu, vier dagen nadat de wegen gescheiden waren en Narin en ik terug zijn gegaan naar Ban Lung, zit ik dus weer in Phnom Penh. Afgelopen week hebben Narin en ik enthousiast ons werk weer opgepakt en hebben we een nieuw kantoor betrokken in Borkeo. Toestemming of niet, maar met de sleutel van Pol Vy hebben we een kamer van het kantoor volledig schoon gemaakt (daar hebben we inmiddels ervaring mee) en hebben er wat bureau’s en stoelen ingetrokken. We hopen dat dit ook de bedoeling is geweest, want het is een prachtig nieuw gebouw met witte wanden. Iets wat even sporadisch als tijdelijk is in dit modder- of stofgebied. Maar we willen een voorbeeld stellen dus de kamer mag alleen zonder schoenen betreden worden en elke keer dat we zelf de kamer betrekken gaan we eerst het stof vegen. Leading by example.

Na de laatste nacht door te hebben gebracht op het bekende balkon, en zonder succes in onze pogingen om een kamer te huren in Borkeo, besloten we voortaan zelfs te overnachten in het kantoor. Er is een waterput naast het gebouw, dus wasgelegenheid. En de wc’s zijn enorm uitgestrekt rondom het gebouw. Vrijdag kwamen we weer terug in Ban Lung en toen sloeg het noodlot weer toe. 40 graden koorts, inmiddels wist ik hoe laat het was, en ging rap met Narin naar het ziekenhuis om een bloedtest te doen. De malaria was terug gekomen. Geen nieuwe prik van een mug, want deze malaria kun je niet opnieuw krijgen. Blijkbaar, tests moeten het nog uitwijzen, was de malaria niet geheel verdreven en is het weer op gaan spelen. Zeer tegen mijn zin in moest ik naar Phnom Penh voor onderzoek. Tegen mijn zin in, omdat de koorts snel verdween en ik me kiplekker voelde en voel. Maar VSO en uiteindelijk ook ik willen geen risico nemen en de zekerheid hebben dat de malaria definitief en volledig verdwenen is. Omdat ik al medicijnen had genomen van het ziekenhuis in Ban Lung, moet ik wachten tot die strip leeg is voordat er onderzoek gedaan kan worden. Het is nu zondag, komende dinsdag moet ik naar het ziekenhuis hier in Phnom Penh voor verder onderzoek. Erg vervelend, omdat mijn werk steeds stagneert en een hele rits afspraken voor workshops en follow up visits moesten worden geannuleerd. Extra vervelend, omdat ik daarmee precies hetzelfde gebeurt als datgenene waar verandering in nodig is. Afspraken na te komen, structuur aan te brengen, etc. Het is een mineur stemming, maar geen andere keus dan het te accepteren. Gezondheid is tenslotte ook niet geheel onbelangrijk. En aan de andere kant is Phnom Penh altijd een aangename treat met lekker eten en leuke uitgaansgelegnheden. Gisteren aten Narin en ik in een prachtig restaurant samen met Vincent, Clemence en Sebastian. Het zijn drie Fransen die een kleine ngo runnen en ook voor een deel bij het huwelijk van Narin’s zus aanwezig waren. Het restaurant was schitterend aangekleed met palmbomen en heel veel groen. Voor Narin is Phnom Penh een nieuwe wereld op zich die hij regelmatig betreedt sinds hij met me werkt. Een nieuwe wereld, waarmee hij minder bekend is. Dat bleek wel uit zijn vraag waarom zoveel restaurants in Phnom Penh op een jungle lijken? Geweldig authenthiek zoals hij die vraag stelde. We leren veel. Allebei. Een rijk leven.

Door wie is dit bovenstaande gelezen? Ik schrijf het voor geinteresseerden en ben benieuwd of het de moeite van het lezen waard is. Ik ben ook benieuwd wie mijn publiek is. Dus als je wilt reageren, bijzonder graag.

Een groet uit een snikheet Cambodja.

Bas.

Ik kreeg net telefoontje van een andere dokter waar ik vorige week geweest was met wat aanhoudende maagklachten: Salmonella bacterie. Die had ik nog niet gehad.